Можеме ли да вежбаме храброст?

Пред шест месеци одлучив да ги „урнам мостовите зад себе“. Го откажав изнајмениот стан, го продадов мебелот, го спакував „животот“ во куфери и кутии и купив авионски билет во еден правец. Пријателите и познаниците ја пофалија мојата храброст, велејќи дека ги инспирирам да се променат. Мило ми е што помогнав и не можам да негирам дека нивното ласкање му годи на моето его, но не се чувствувам како да сум направила некој особено храбар чекор.

Затоа почна да ме интригира зошто некои луѓе се поспособни или похрабри да ги спроведуваат храбрите одлуки во дело, додека за други поинаквата реалност останува само во главите?

Можеби сега ќе кажете дека храбрите и смелите луѓе не се плашат, но тоа е далеку од вистината. Додека „старата“ психолошка дефиниција за храброста се темелеше на негирање на стравот, еден вид „прескокнување“ на таа емоција, нејзино контролирање или замена со некој друга, „новата“ теорија се заснова на признавање на стравот.

Храбрите луѓе се плашат како и сите други. Нивниот страв, всушност, ги прави храбри, а не недостигот од него. И јас се плашев. Илјада работи можеа да тргнат наопаку, илјадници километри бев оддалечена од дома, но одлучив да го замолчам негативниот глас. Психолозите објаснуваат дека храбрите луѓе „се снаоѓаат“ поинаку со стравот, но подоцна повеќе за тоа. „

Храброст не се херојски дела или импулсивно однесување, нагласува психологот Тања Прекодравац.

„Храброста не се заснова на негирање на стравот, туку напротив – на фактот дека и покрај присуството на ризик, несигурност и страв, свесно избирате да го правите она од што се плашите и да пробате нешто ново“, дефинира психологот, објаснувајќи дека психолошката храброст е силата што ја собирате за да ги следите вашите најголеми аспирации или да промените нешто што треба да се промени.

Психолошката храброст ве мотивира да посегнете по ѕвездите, да се стремите кон подобро и постојано да се стремите кон следната најдобра верзија од себе. И во тоа се нејзините позитивни ефекти.

Кога, благодарение на вашата храброст, напредувате во животот, надминувајќи ги ограничувањата, тоа ви носи среќа и исполнетост. Со други зборови, кога ќе излезете од вашата зона на комфор, кога се трудите и барате нови искуства, обично сте позадоволни и радосни, а вашите храбри подвизи и добри резултати последователно ве мотивираат да се стремите да станете личноста што сакате да бидете, објаснува психологот Прекодравац.

Освен тоа, храброста ве отвора за нови искуства, а тие ве учат и обликуваат, што значи може да ви помогне подобро да се движите во идните непознати ситуации. Храброста, исто така, може да го зголеми вашиот кредибилитет и односи, а во зависност од вашите смели напори, може да има позитивно влијание врз вашето семејство и заедница. Сето ова за возврат ја зголемува вашата самодоверба.

Затоа, храброста ќе ве награди повеќекратно. Можеби веќе го знаете ова, но и покрај вашето знаење, тешко ви е сопствената пасивност и плашливост да ги претворите во храброст и решителност, па одолговлекувате и наоѓате изговори. Вистината е дека сите сме различни и секој од нас има различен „количник на храброст“, односно способност да се соочи со стравовите.

Зошто едни дејствуваат, додека други се блокирани од стравот и верувањата?

Една од клучните карактеристики на храбрите луѓе е тоа што не се плашат од стравот.

Тие знаат дека стравот е вграден во нашиот нервен систем и дека е невозможно да го исклучиме. Тие разбираат дека улогата на стравот е да ги предупреди и заштити, а не да ги преплаши и имобилизира. За нив стравот не е непријател, туку сојузник, вели невропсихологот и д-р Тео Цаусидес.

Во својата книга Brainblocks: Overcoming the 7 Hidden Barriers to Success, тој објаснува како храбрите луѓе знаат дека стравот ги надминува нивните чувства и грижи и свесни се дека нивните сопствени мисли можат да ги влошат стравовите, правејќи ги работите да изгледаат пострашни отколку што навистина се.

Храбрите луѓе со своите постапки можат да го одредат степенот на влијание што стравот ќе го има врз нивните животи, тврди д-р Цаусидес.

Како го постигнуваат овој навидум херкулски подвиг? Постојат две карактеристики кои ги разликуваат од помалку храбрите. Првата е што не дозволуваат стравот да им „заземе место“ во мислите, а другото е љубопитноста.

Бестрашните луѓе разбираат дека стравот не е толку она што ве плаши, туку зошто нешто ве плаши. Затоа сакаат да знаат зошто одредена ситуација им предизвикала страв, вели д-р Цаусидес.

Според овој невропсихолог од Њујорк, постојат три главни причини зошто се плашите од нешто. Првата е вкоренета во биологијата; стравот се појавува како последица на секаква закана за вашиот опстанок, бидејќи на пример, некои луѓе исклучително се плашат од змии.

Друга е заснована на вашите минати искуства. На пример, ако сте имале трауматично искуство во лифт, можеби ќе претпочитате скали. Третата причина, и веројатно најчеста е вашата грижа за вашата иднина.

Како да се „зајакне“ храброста?

Храброста е исто така поврзана со одредени региони во мозокот. Израелската студија на Институтот за наука Вајцман покажа дека кога луѓето покажуваат храброст, најмногу се „вклучуваат“ предните и темпоралните делови на мозокот. Како што објаснуваат научниците, тоа се областите одговорни за донесување одлуки и за перцепција и меморија.

Во бестрашни моменти собирате информации, оценувате, ги одредувате најдобрите реакции и потоа го „цементирате“ тоа искуство во вашата меморија за следниот момент кога повторно ќе ви треба емоција која ќе ви помогне да ги надминете тешкотиите и стравот.

Храброста, изгледа како да е мускул што може да се зајакне со вежбање – со текот на времето и преку повторување и искуство. Многу од нас не се раѓаме бестрашни, па затоа не треба да очекуваме магично да ја стекнеме оваа емоција.

Како што пишува Брене Браун во својата книга „Моќта на несовршеноста“: „Храброста е навика, доблест: ја стекнуваш со храбри дела. Како што учиш да пливаш со пливање, храброста се учи со храбри дела“.

Како да ја спречите анксиозноста и (о)станете похрабри, ја прашавме Сања Петриќ, магистер по психологија од Загреб, која предлага неколку едноставни техники кои можат да ви помогнат да водите посмел начин на живот.

Вдишете кратко, издишете долго. За да го победите стравот, најважно е да бидете опуштени, па вежбите за дишење се одличен начин за смирување во напнати ситуации. Фокусирајте се на ритамот и брзината на вашето дишење и пронајдете свој мирен и бавен ритам кој ве релаксира. При дишењето важно е вдишувањето да биде бавно и пократко од издишувањето, бидејќи издишувањето е дел од здивот кој носи чувство на смиреност, па затоа треба да го продолжиме.

Научете да ја претворите негативата во позитива. Она што може дополнително да помогне, откако ќе се смирите со техниката на дишење, е да користите позитивен самоговор. Тоа е начин на самоохрабрување каде што е важно да ги негувате оние мисли за кои верувате дека се вистинити и кои ве туркаат кон надминување на предизвиците.

Изложете се на страв. Повеќето луѓе имаат тенденција да избегнуваат ситуации што им предизвикуваат страв. Но, за да го намалите тој страв, потребна ви е храброст за намерно да се изложите на овие ситуации. Процесот на изложување треба да биде постепен и нежен, а понекогаш може да биде и долг, но најважно е да истраете до крај.

Водете дневник со смели одлуки. Можете исто така да поттикнете храброст со запишување ситуации во кои сте биле храбри секој ден. Така станувате свесни за својата сила и се мотивирате да бидете уште побестрашни.

Понекогаш може да изгледа како да не сте направиле ништо храбро, но кога малку ќе ги анализирате вашите денови, сигурно ќе најдете многу ситуации во кои сте покажале храброст. Голем дел од вашите одлуки, постапки, одолговлекување, избегнување или откажување доаѓаат од страв.

Се плашите да се изложите на животот и светот затоа што се плашите од пораз, критика, отфрлање, осуда, потсмев… Но, ако нема рамнотежа помеѓу храброста и стравот, можете да го живеете остатокот од животот неисполнет и незадоволен.

Прашањето што треба да си го поставите е следното – дали повеќе се плашите дека на крајот од животот ќе зажалите за пропуштените можности и жалите што не сте се обиделе да ги исполните вашите соништа или што сте се „коцкале“ и сте го следеле срцето па нека биде што биде. Во мојот случај? Ризикот не само што се исплатеше, туку се прашувам зошто претходно не бев похрабра.

Не би ми пречело да доживеав ваква среќа и исполнување пред десет години. Ако копнеете по нешто, веќе сте го направиле првиот чекор. Вториот е планот и имплементацијата. Правете го она што ве прави горди на себе.

Автор: Магда Дежек

Фото: Getty Images