Околу нас има хемикалии кои тивко влијаат на нашите хормони, честопати без ние дури и да забележиме. Од пластиката во која складираме храна, преку козметиката и средствата за чистење, до пестицидите во овошјето и зеленчукот, ендокрините нарушувачи се дел од нашата секојдневна средина.
Не ги забележуваме, но нивното влијание врз нашиот хормонален систем е многу, многу силно. Од благи промени на кожата до посериозни нарушувања во метаболизмот, репродукцијата или имунолошкиот одговор, сè е дело на овие хемикалии. Затоа е корисно да се знае каде се тие, како да се препознаат потенцијалните извори и како можеме да ја намалиме изложеноста.
View this post on Instagram
Што се ендокрини нарушувачи?
Ендокрините нарушувачи се хемиски супстанции кои можат да се мешаат во нормалното функционирање на хормоните во човечкото тело. Хормоните се клучни за регулирање на бројни телесни функции, вклучувајќи го метаболизмот, растот, репродукцијата и имунолошкиот одговор, а ендокрините нарушувачи можат да го променат нивното производство, ослободување, транспорт или сигнализација. Овие супстанции често имитираат природни хормони, ги блокираат или го менуваат начинот на кој телото ги користи, што може да доведе до нерамнотежа во хормоналниот систем. Механизмот на дејство може да биде различен: некои ендокрини нарушувачи се врзуваат за хормонските рецептори, дејствувајќи како природен хормон и активирајќи или инхибирајќи ги клеточните процеси, додека други влијаат на ензимската активност неопходна за производство или разградување на хормони.
Каде се наоѓаат ендокрините нарушувачи и како влијаат врз нас?
Ендокрините нарушувачи се присутни насекаде околу нас: во пластика што содржи бисфенол А или фталати, во козметика што содржи парабени и триклосан, во пестициди што се користат во земјоделството, па дури и во храна што доаѓа од третирани култури. Долгорочната изложеност може да предизвика различни здравствени проблеми, вклучувајќи нарушувања на плодноста, развојни попречености кај децата, дисфункција на тироидната жлезда и зголемен ризик од одредени видови рак. Со оглед на сеприсутноста на овие хемикалии, важно е да се биде информиран и да се преземат чекори за намалување на изложеноста, како што се избор на производи без парабени и БПА, користење стаклени и метални садови за храна, миење овошје и зеленчук и купување храна од органски извори.
Ендокрините нарушувачи се особено опасни во раните фази од животот: за време на бременоста, неонаталниот период и детството, кога хормоналните системи штотуку ги формираат своите функции. Изложеноста во текот на овие периоди може да има долгорочни последици, вклучувајќи нарушувања на растот, развојни попречености, проблеми со репродуктивниот систем и зголемен ризик од метаболички заболувања подоцна во животот. Тие делуваат дури и во многу мали количини; дури и мала доза може да предизвика значителни промени, што ги отежнува нивното следење и регулирање. Ефектите честопати не се веднаш видливи, а последиците можат да се акумулираат со текот на времето, па затоа се препорачува долгорочна превенција.
Поврзани објави
View this post on Instagram
Како да се заштитите?
Заштитата од ендокрини нарушувања бара свесно да обрнеме внимание на производите што ги користиме и на нашиот начин на живот. Прво, секогаш кога е можно, изберете органска храна и темелно мијте го овошјето и зеленчукот за да ги отстраните остатоците од пестициди. Ограничете ја употребата на преработена храна и конзервирана храна, бидејќи пакувањето често содржи BPA или слични хемикалии. При складирање или загревање храна, користете стаклени, керамички или метални садови, избегнувајќи пластика, особено во микробранова печка или рерна.
Во козметиката и производите за лична хигиена, внимателно прочитајте ги етикетите. Изберете шампони, лосиони, дезодоранси и шминка без парабени, фталати, триклосан и вештачки мириси кога е можно. Истото важи и за средствата за чистење во домаќинството: природните или минимално хемиските алтернативи се побезбедни. Редовно проветрувајте ги просториите, мијте ги рацете пред јадење, намалете го контактот со индустриски хемикалии и избегнувајте непотребна употреба на пластика. Овие едноставни навики можат значително да ја намалат изложеноста и да го заштитат хормоналниот систем на долг рок.
Фото: Instagram/ @allosimone